Bitkisel içerikli ürünlerde, doğru ürün bilgisine sahip olmak, kullanacağımız üründen fayda sağlayabilmenin temelidir. Çünkü bir bitkinin onlarca alt türü vardır ve hepsi aynı özelliklere sahip değildir. Bu nedenle doğru sarı kantaron yağı; hangi türden, nasıl elde edilir, ürün içeriğinde neler olmalıdır gibi detaylara yazımızda yer vereceğiz. Tükettiğimiz tüm ürünlerde içerik bilgisine hâkim olmak, doğru ürünü satın alabilmek ve fayda sağlamak açısından çok kritik önem taşır.

Sarı kantaron yağında aşağıdaki detaylara dikkat etmeliyiz!

Botanik İsmi: Hypericum Perforatum olmalıdır.
İçerik Bilgisi: %100 Hypericum Perforatum Flower Oil olması gerekir.

Sarı kantaron yağı, bitkinin çiçek kısmından (zeytinyağında)maserasyon yöntemi ile elde edilmelidir.

Sarı Kantaron Nedir?
Kılıçotugiller familyasındandır. Avrupa’da ve ülkemizde yaygın olarak yetişen Hypericum cinsi çok yıllık dayanıklı otsu ya da çalımsı bitkilerdir. Binbirdelikotu olarak da bilinir. 30-100 cm. kadar boylanabilir. Ormanların nemli köşelerini, dağlık ve bozkır alanların kayalık yerlerini ve yol kenarlarını sever. Yaprakları karşılıklı dizilmiş durumda sapsız, oval biçimli ve koyu yeşil renklidir. Bitkinin mayıs-eylül ayları arasında açan 5 taç yapraklı, parlak sarı renkli çiçekleri, dallarının ucunda sıkı salkımlar halinde bulunur. Bu çiçekler haziran sonu toplanmaya başlar ve zeytinyağı ile maserasyon işleminden geçirilerek sabit yağı elde edilir.

Sarı Kantaron Yağının Faydaları ve Genel Kullanım Alanları Nelerdir?
Hassas ciltler için kullanılabilir.
Cildi nemlendirir, onarır ve cilt bariyerini güçlendirmeye yardımcı olur.
Cilt yenileyici özelliği bulunmaktadır.
Basit yara ve yanıkların iyileşmesi üzerinde güçlü onarım etkisi vardır.
Güneş yanıklarına iyi gelen yağların başında gelir.
Depresyon, anksiyete, uyku sorunları ve mevsimsel duygu durum bozukluğu gibi durumlara pozitif anlamda yardımcı olur.
Hemoroit ağrısını hafifletmek için kullanılır.
Saçları besler ve güçlendirir.

Kullanım Miktarı Bölgesel Olarak Nasıl Olmalıdır?
Dâhilen kullanım önerilmez.
Cilt bakımında yüz bölgesine 3-4 damla, vücut masaj yağı olarak haricen kullanım için; uygulanacak bölgeye 10-20 damla damlatılarak masaj yapılarak uygulanır.
Saç bakımı; şampuan ve saç kremi içerisine her 100 ml.'ye 10-20 damla eklenerek kullanılır.

Uyarılar: İlaç değildir. Kapağı açıldıktan sonra 60 gün içinde kullanılmalıdır. Ürünün doğal yapısından kaynaklı olarak renk değişimi, çökelme, katılaşma veya bulanıklık oluşabilir. Kullanım öncesi çalkalayın. Ciltte alerjik bir reaksiyon veya mide bulantısı, baş dönmesi, baş ağrısı yaşarsanız kullanmayı bırakın. Hamilelik ve emzirme dönemi ile ilaç kullanılan durumlarda bir uzmana danışınız.

 

Sarı Kantaron

Bitkinin Bilimsel Adı: Hypericum perforatum L.
Familya: Hypericaceae (Sarıkantarongiller)
Bitkinin Türkçe Adı: Sarı kantaron, Binbirdelik otu
Bitkinin İngilizce Adı: St. John's Wort, Goat Weed
Kullanılan Kısmı: Toprak üstü kısımları
Kullanılan Kısmın İngilizce Adı: St. John’s Wort Herb

---

Kullanım Amacı

• Sakinleştirici (sedatif) etkisiyle, özellikle ruhsal dalgalanmaların hafifletilmesi amacıyla kullanılır.

---

Kullanım Şekli

Sarı kantaron; çay (infüzyon), kuru ekstre ve tentür formunda dahilen (ağız yoluyla) kullanılır.

---

Dozaj (Yetişkinler ve Yaşlılar İçin)

• Çay (İnfüzyon):
  2–4 g ufalanmış bitki üzerine 150 mL kaynar su eklenir, 15–20 dakika demlenir ve süzülerek günde 3 kez içilir.

• Kuru Ekstre (DER 3–6:1, %80 etanol):
  Günlük toplam doz: 900 mg

• Kuru Ekstre (DER 2.5–8:1, %50–68 etanol):
  Günde bir kez 612 mg veya tek doz 250–650 mg. Günlük toplam doz 500–1200 mg arasıdır.

• Tentür (1:10, %45 etanol):
  Günde 3 kez, her seferinde 2–4 mL alınır.

---

Uyarılar

• Kuru ekstreler ve tentür formu, mutlaka bir eczacı danışmanlığında hazırlanmalı ve kullanılmalıdır.

• 18 yaş altındaki çocuklar ve ergenlerde kullanılmamalıdır.

İlaç Etkileşimleri:

• Kan sulandırıcı ilaçlar (varfarin, fenprokumon vb.) ile birlikte kullanıldığında bu ilaçların plazma düzeylerini düşürür.

• Aşağıdaki ilaçlarla birlikte kullanılmamalıdır:

  • Siklosporin, digoksin, HIV proteaz inhibitörleri (ör. indinavir)

  • Feksofenadin, metadon, simvastatin, finasterid

  • Oral kontraseptifler (doğum kontrol hapları)

• MAO inhibitörü antidepresanlar (amitriptilin, benzodiazepinler vb.) ile birlikte kullanılmamalıdır.

• Serotonin geri alım inhibitörleri (sertralin, nefazodon, paroksetin) ile birlikte alındığında serotonin sendromu riski vardır.

• Bağışıklık baskılayıcı ilaç olan siklosporin seviyesini düşürdüğü için organ nakli yapılan kişiler ve HIV-1 pozitif bireyler kullanmamalıdır.

Diğer Uyarılar:

• Yüksek dozlarda kullanıldığında ışığa karşı duyarlılığa neden olabilir. Bu nedenle güneşe çıkılmamalı ve solaryum kullanılmamalıdır.

• Saç dökülmesi gibi yan etkiler gözlenebilir.

• Tanen içeriği nedeniyle kabızlık ve şişkinlik gibi sindirim sorunlarına yol açabilir.

• Tiramin içeren yiyeceklerle (şarap, eski kaşar gibi) birlikte alındığında hipertansiyon riski doğurabilir.

• Yüksek konsantrasyonlarda sperm ve yumurta hücreleri üzerinde zararlı etkiler gösterebilir.

• 4–6 haftadan uzun süre kullanılmamalıdır.

• Kullanım sırasında şikayetler devam ederse veya kötüleşirse bir eczacıya ya da hekime danışılmalıdır.

• Hamilelik ve emzirme döneminde kullanılmamalıdır.

---

Saklama Koşulları

Işıktan ve nemden korunacak şekilde, ağzı sıkıca kapatılmış plastik olmayan kaplarda ve serin bir ortamda muhafaza edilmelidir.

"A'dan Z'ye Tıbbi Bitkiler" Kitabından alıntıdır.

 

Hypericum perforatum (SARI KANTARON YAĞI) Bilimsel Analizi

 

Familya: Hypericaceae

Kimyasal Bileşenler:

1. Naftodiantronlar (%0.1-0.3):

• Hiperisin (%0.03-0.3):
• Fotodinamik ajan (λmax 590 nm)
• Antiviral (HSV-1, HIV)
• Pseudohiperisin:
• MAO-A inhibisyonu (%40)

2. Floroglusinoller (%2-4):

• Hiperforin (%1-3):
• SSRI benzeri etki (SERT ↓ %80)
• BDNF ↑ %35

3. Flavonoidler (%5-10):

• Rutosid:
• Kapiller geçirgenlik ↓
• Kversitrin:
• COX-2 inhibisyonu

4. Uçucu Yağlar (%0.1-0.5):

• α-Pinen:
• GABAerjik aktivite
• 2-Metiloktan:
• Antimikrobiyal

Farmakolojik Etkileri:

1. Nöropsikiyatrik Etkiler:

• Antidepresan:
• Serotonin geri alımını inhibe eder (Ki=0.1 µM)
• BDNF/TrkB yolunu aktive eder (1)
• Anksiyolitik:
• GABA-A reseptör modülasyonu

2. Dermatolojik Etkiler:

• Yara İyileşmesi:
• Fibroblast migrasyonu ↑ %60 (2)
• Kollajen III ↑ %45
• Fotodinamik Terapi:
• HSV-1'e karşı %99 inhibisyon

3. Analjezik Etki:

• TRPV1 reseptör blokajı
• P maddesi ↓ %50

Klinik Kullanım Alanları:

Geleneksel Tıp:

• Orta Çağ'da "şeytan kovucu" bitki
• Geleneksel Alman tıbbında sinir yaralanmaları

Modern Uygulamalar:

• Psikiyatri:
• Hafif-orta depresyon (Hamilton skalasında %58 iyileşme)
• Dermatoloji:
• Yanık tedavisi (2. derece)
• Postherpetik nöralji
• Nöroloji:
• Periferik nöropati

Farmasötik Formülasyonlar:

Formülasyon	Konsantrasyon	Endikasyon
Standartize ekstre	0.3% hiperisin	Depresyon tedavisi
Yağ	%100	Topikal yara bakımı
Kapsül	300 mg	Anksiyete tedavisi
Krem	%5-10	Nöropatik ağrı

Dozaj ve Uygulama:

1. Oral Kullanım:

• Depresyon: 300 mg 3x1/gün (standart ekstre)
• Anksiyete: 250 mg/gün

2. Topikal:

• Yara bakımı: Günde 2 kez direkt uygulama
• Ağrı tedavisi: %5'lik krem, günde 3 kez

Güvenlik Profili:

Kontrendikasyonlar:

• SSRI/SNRI kullanımı (serotonin sendromu riski)
• Organ nakli hastaları (immünsupresif etkileşim)

Yan Etkiler:

• %10-15 fotosensitivite
• %5 gastrointestinal rahatsızlık

Bilimsel Kaynaklar:

1. Butterweck V (2003). CNS Drug Reviews
• Antidepresan mekanizmalar
2. Süntar I (2011). Journal of Ethnopharmacology
• Yara iyileşme çalışmaları
3. Galeotti N (2010). Behavioural Brain Research
• Analjezik etki mekanizmaları

Farmakokinetik Veriler:

Parametre	Değer
Cmax (oral)	2.1 ng/ml (6 saat)
Biyoyararlanım	%21-30
Eliminasyon	Hepatik (%90)

Toksikoloji Verileri:

Test	Sonuç
LD50 (oral)	5,000 mg/kg
Fototoksisite	OECD 432 pozitif
Mutajenite	Negatif

Sonuç ve Klinik Öneriler:

Sarı kantaron yağı, hiperforin/hiperisin kompleksiyle hem psikiyatrik hem dermatolojik kullanım alanı olan nadir bitkisel ajanlardandır. Randomize çift-kör çalışmalarda hafif depresyonda %65, topikal uygulamada yara iyileşme süresini %40 kısalttığı gösterilmiştir.

⚠️ Kritik Uyarı: Warfarin, doğum kontrol hapları ve antiretroviral ilaçlarla ciddi etkileşim!